KHUYẾN MÃILúa đóng vai trò then chốt trong nền kinh tế và an ninh lương thực của Việt Nam, nhưng thường bị tấn công bởi nhiều loại sâu bệnh gây thiệt hại nghiêm trọng. Trong số đó, sâu đục thân hại lúa là mối đe dọa lớn nhất.
Bài viết này Airnano sẽ cung cấp chi tiết cho bạn những thông tin về tác hại và biện pháp phòng trừ sâu đục thân hiệu quả, giúp bà con nông dân bảo vệ mùa màng hiệu quả nhất.
Các loại sâu đục thân thường gây hại lúa
Sâu đục thân là một trong những loại sâu gây hại phổ biến và nguy hiểm nhất cho cây lúa. Chúng có thể tấn công cây lúa ở mọi giai đoạn sinh trưởng, từ mạ đến khi trổ bông, gây ra những thiệt hại nặng nề về năng suất và chất lượng lúa.
Có nhiều loại sâu đục thân hại lúa khác nhau, nhưng phổ biến nhất là:
- Sâu đục thân hai chấm (Scirpophaga incertulas): Loại sâu này có kích thước nhỏ, thân màu nâu nhạt, với hai chấm đen trên lưng. Sâu non đục vào thân lúa, gây ra các triệu chứng như: lá héo úa, đòng lúa bị gãy, lúa lép, hạt lúa bị đen và nhẹ.
- Sâu đục thân bướm cú mèo (Marasmia exigua): Loại sâu này có kích thước lớn hơn so với sâu đục thân hai chấm, thân màu nâu xám, với các đốm đen trên cánh. Sâu non đục vào thân lúa, gây ra các triệu chứng như: lúa bị chết héo, đòng lúa bị gãy, hạt lúa bị lép và đen.
- Sâu đục thân năm vạch đầu nâu (Chilo suppressalis): Loại sâu này có kích thước trung bình, thân màu nâu nhạt, với năm vạch nâu trên đầu. Sâu non đục vào thân lúa, gây ra các triệu chứng như: lúa bị héo úa, đòng lúa bị gãy, hạt lúa bị lép và đen.
- Sâu đục thân năm vạch đầu đen (Chilo polychrysus): Ấu trùng của chúng đục vào thân cây, làm cho cây yếu đi và dễ gãy. Chúng cũng có thể ăn vào hạt, làm giảm năng suất và chất lượng của cây trồng.
Sâu đục thân hại lúa xuất hiện do nguyên nhân từ đâu?
Sâu đục thân hại lúa xuất hiện do nhiều nguyên nhân chính, trong đó có các yếu tố sinh học và môi trường cụ thể bao gồm như:
- Nhiệt độ cao, độ ẩm thích hợp (25-30°C, >80%) là điều kiện thuận lợi cho sâu đục thân phát triển.
- Mùa mưa kéo dài, lũ lụt làm cho lúa sinh trưởng còi cọc, tạo điều kiện cho sâu đục thân dễ dàng tấn công.
- Bón phân không cân đối, bón thừa đạm, thiếu kali, lúa phát triển lốp, nhiều nhánh, tạo điều kiện cho sâu đục thân dễ dàng tấn công.
- Cây lúa bị rầy nâu, bệnh đạo ôn, lem lép hạt…sẽ yếu ớt, dễ bị sâu đục thân tấn công.
- Vệ sinh đồng ruộng không được đảm bảo, rơm rạ sau thu hoạch không được dọn dẹp sạch sẽ, là nơi trú ẩn cho sâu đục thân.
- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng cách, lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, tiêu diệt thiên địch của sâu đục thân.
- Cây lúa bị stress do thiếu nước, hoặc do sử dụng thuốc trừ cỏ không đúng cách cũng dễ bị sâu đục thân tấn công.
Những triệu chứng mà sâu đục thân hại lúa là gì?
Triệu chứng chi tiết của lúa bị sâu đục thân theo từng giai đoạn:
Giai đoạn mạ
- Mạ lúa bị héo úa, còi cọc: Do sâu non đục vào thân mạ, hút dinh dưỡng khiến cho mạ yếu đi, không phát triển được.
- Có thể chết khô: Khi bị hại nặng, mạ lúa có thể chết khô hoàn toàn, ảnh hưởng đến mật độ và năng suất lúa sau này.
- Bẹ lá mạ có đốm trắng hoặc nâu: Do sâu non đục vào bên trong bẹ lá, tạo thành những đường hầm và đốm nâu.
- Chồi mạ bị gãy, rụng: Sâu non đục vào thân mạ, làm cho mạ yếu đi và dễ gãy rụng.
Giai đoạn đẻ nhánh
- Lá lúa non bị cuốn dọc: Do sâu non đục vào bẹ lá và đục vào nõn giữa, làm cho lá non bị cuốn dọc, không phát triển được.
- Có màu xanh tái sẫm: Do bị thiếu dinh dưỡng và nước, lá lúa non chuyển sang màu xanh tái sẫm.
- Sau đó chuyển sang màu vàng và héo khô: Khi bị hại nặng, lá lúa non sẽ chuyển sang màu vàng và héo khô, ảnh hưởng đến khả năng quang hợp của cây lúa.
- Bẹ lá lúa có đốm trắng hoặc nâu: Do sâu non đục vào bên trong bẹ lá, tạo thành những đường hầm và đốm nâu.
- Cổ lúa bị gãy, lúa chết: Sâu non đục vào thân lúa, làm cho lúa yếu đi và dễ gãy rụng, dẫn đến chết lúa.
Giai đoạn làm đòng
- Đòng lúa bị gãy, rụng: Do sâu non đục vào đòng lúa, làm cho đòng lúa yếu đi và dễ gãy rụng.
- Hạt lúa bị lép, lửng: Do bị thiếu dinh dưỡng, hạt lúa không phát triển được, dẫn đến lép, lửng.
- Bông lúa bị bạc, hạt lúa bị đen và nhẹ: Do bị thiếu dinh dưỡng, bông lúa không phát triển được, hạt lúa bị đen và nhẹ, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng lúa.
Giai đoạn trổ bông
- Bông lúa bị lép, lửng: Do bị thiếu dinh dưỡng, bông lúa không phát triển được, dẫn đến lép, lửng.
- Hạt lúa bị đen và nhẹ: Do bị thiếu dinh dưỡng, hạt lúa không phát triển được, hạt lúa bị đen và nhẹ, ảnh hưởng đến năng suất và chất lượng lúa.
Biện pháp phòng ngừa và quản lý sâu đục thân để bảo vệ cây lúa
Để ngăn chặn sâu đục thân gây hại lúa, có nhiều phương pháp khác nhau mà bà con nông dân có thể áp dụng.
- Cày bừa và vệ sinh đồng ruộng sau mỗi vụ thu hoạch, làm giảm nguồn thức ăn cho sâu đục thân.
- Gieo mạ lúa thành từng khoảng cách nhau giúp quan sát và chăm sóc cây trồng dễ dàng hơn. Cũng hạn chế sự lan truyền của sâu đục thân giữa các cây cùng giống, giúp phát hiện và xử lý sớm các vụ nhiễm sâu.
- Trồng các loại cây thu hút thiên địch như tò vò, ong bắp cày, ong mắt đỏ xung quanh ruộng lúa.
- Sử dụng phân bón cân đối, đúng quy trình giúp tăng cường sức đề kháng của cây trồng, giúp chúng chống lại sâu đục thân và các bệnh hại khác.
- Kiểm soát lượng nước tưới cho cây trồng để tránh sự dư nước, đặc biệt là vào giai đoạn mọc trổ. Nước thừa có thể làm tăng độ ẩm trong môi trường, tạo điều kiện thuận lợi cho sâu đục thân phát triển.
Biện pháp quản lý khi lúa bị sâu đục thân tấn công cũng rất quan trọng:
- Sử dụng các biện pháp thủ công như bẫy lồng đèn, ngắt bỏ lúa héo và tiêu trừ ổ trứng khi phát hiện sâu đục thân ở giai đoạn đầu.
- Khi phát hiện mật độ trứng sâu đục thân cao ở giai đoạn làm đòng và theo dõi bướm vũ hóa trước lúa trổ, có thể sử dụng các chế phẩm bảo vệ thực vật để quản lý sâu bệnh.
Hiện nay, sử dụng máy bay nông nghiệp để phun thuốc trừ sâu được coi là một giải pháp tiết kiệm nhân lực và hiệu quả hơn so với lao động thủ công. Chi phí mua máy bay nông nghiệp phun thuốc rẻ hơn nhiều so với chi phí thuê lao động.
Thực tế, máy bay nông nghiệp có thể phun thuốc trên 1 hecta lúa chỉ trong dưới 10 phút, gấp 30 lần công suất so với lao động thủ công.
Kết luận
Hy vọng rằng những thông tin mà Airnano đã cung cấp trên sẽ giúp bà con nông dân có được cái nhìn chi tiết hơn về sâu đục thân và các biện pháp phòng trừ hiệu quả nhất. Với những kỹ thuật và chiến lược phòng ngừa được đề xuất, bà con sẽ có thêm những công cụ và kiến thức cần thiết để bảo vệ mùa màng của mình khỏi sự tấn công của loại sâu độc hại này.
Thông tin liên hệ:
- Địa chỉ trụ sở chính: 50 Nguyễn Hữu Thọ, Phường Xuân Phú, Thành phố Huế
- Chi nhánh Kiên Giang: A15 - 22A Đường Số 5, Tp. Rạch Giá, Kiên Giang
- Chi nhánh Đồng Nai: ĐT 765, Ấp Bể Bạc, Xã Xuân Đông, Cẩm Mỹ, Đồng Nai
- Chi nhánh Sóc Trăng: 258 QL1A, Ấp Đại, Mỹ Xuyên, Sóc Trăng
- Hotline: 0989.75.6688 - 091.555.8888
- Website: https://airnano.vn/
- Facebook: https://www.facebook.com/AirnanoMayBayNongNghiepVietNam
- Email: contact@airnano.vn
